Οι φρονιμίτες (τρίτοι γομφίοι) είναι τα δόντια που εμφανίζονται τελευταία στο στόμα (στο πίσω μέρος της γνάθου), συνήθως με το πέρας της εφηβείας.
Αν και συνήθως εμφανίζονται σε ηλικία 17 έως 20 ετών, η δημιουργία τους ξεκινά από την ηλικία των 10 ετών. Έτσι είναι σημαντικό από την ηλικία των 15-16 ετών να γίνει μια προληπτική εξέταση για προβλήματα που μπορεί να κρύβει η ανάπτυξή τους.
Το γεγονός πως οι φρονιμίτες ανατέλλουν μετά τη σκελετική ανάπτυξη συχνά δημιουργεί προβλήματα χώρου, με αποτέλεσμα να παραμένουν έγκλειστοι ή ημιέγκλειστοι και τελικά να απαιτείται αφαίρεση (εξαγωγή) τους.
Τα συμπτώματα που παρουσιάζονται λόγω ενός φρονιμίτη που έχει μισό-ανατείλει (ημιέγκλειστος) είναι διαφορετικά από αυτά ενός φρονιμίτη που υπάρχει αλλά είναι «εγκλωβισμένος» στο οστό της γνάθου (έγκλειστος).
Ποια συμπτώματα φανερώνουν την ύπαρξη ημιέγκλειστου φρονιμίτη;
Μερικά από τα συχνότερα συμπτώματα που φαίνονται παρακάτω θα κάνουν την εμφάνισή τους όταν κάποιος φρονιμίτης έχει ήδη δημιουργήσει ένα πρόβλημα. Για αυτό το λόγο είναι σημαντική η προληπτική εξέταση κατά την εφηβεία.
Πόνος: Πρόκειται για το συχνότερα εμφανιζόμενο σύμπτωμα που μας δείχνει πως κάτι μπορεί να πηγαίνει στραβά με την ανατολή ενός φρονιμίτη. Συνήθως είναι έντονος και η εμφάνισή του πρέπει να σας οδηγήσει στον οδοντίατρο για εξέταση.
Συχνά ο πόνος υπάρχει χωρίς να έχει δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα, καθώς για να ανατείλει ένας φρονιμίτης πρέπει να διαπεράσει τα ούλα, κάτι που μπορεί να δημιουργήσει ενοχλήσεις.
Τοπική φλεγμονή: Η διαδικασία ανατολής ενός φρονιμίτη συχνά δημιουργεί μια προσωρινή, τοπική φλεγμονή. Στην περίπτωση που αυτή δεν υποχωρήσει σε εύλογο χρονικό διάστημα και ταυτόχρονα ο φρονιμίτης δεν ανατέλλει φυσιολογικά, τότε είναι πιθανό να μιλούμε για έγκλειστο ή ημιέγκλειστο φρονιμίτη.
Σε αυτήν την περίπτωση συχνά απαιτείται αφαίρεση του (εξαγωγή) με χειρουργική επέμβαση που πραγματοποιείται στο χώρο του ιατρείου.
Πρήξιμο λεμφαδένων: Οι πρησμένοι λεμφαδένες κάτω από το σαγόνι μπορεί να οφείλονται σε λοίμωξη που έχει προκαλέσει κάποιος φρονιμίτης.
Άσχημη αναπνοή: Η θέση των φρονιμιτών στο στόμα μας καθιστά δύσκολο το σωστό καθαρισμό τους. Ένας ημιέγκλειστος φρονιμίτης που δεν καθαρίζεται σωστά μπορεί να εμφανίσει περιστεφανίτιδα (φλεγμονή που προκαλείται από τη μόλυνση των ούλων γύρω από τη μύλη ενός δοντιού που έχει ανατείλει μερικώς).
Αποτέλεσμα είναι η δυσοσμία της αναπνοής του ασθενούς και συχνά η εμφάνιση πύου, που φανερώνει τη σοβαρότητα της κατάστασης.
Πυρετός: Όταν η λοίμωξη που προκληθεί από την εμφάνιση περιστεφανίτιδας δεν αντιμετωπιστεί, τότε μπορεί να εμφανιστεί αίσθημα κόπωσης και πυρετός. Σε αυτήν την περίπτωση είναι απαραίτητη η άμεση αντιμετώπιση.
Τι συμβαίνει όταν ένας φρονιμίτης είναι έγκλειστος;
Όταν σε ηλικία 20 έως 22 ετών δεν έχει εμφανιστεί κάποιος φρονιμίτης, τότε είναι πιθανό να υπάρχει και να έχει εγκλωβιστεί στο οστό της γνάθου (έγκλειστος).
Σε αυτήν την περίπτωση πρέπει να γίνει έλεγχος για να δούμε τη θέση του, καθώς αυτή θα καθορίσει την αντιμετώπιση του προβλήματος.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ένας έγκλειστος φρονιμίτης θα δημιουργήσει προβλήματα.
Συνήθως, έχει απόκλιση προς τα μπρος ή είναι τελείως οριζόντιος. Σε αυτή τη θέση είναι πιθανό να προκαλέσει ζημιά στην πίσω ρίζα του δεύτερου τραπεζίτη μέχρι που να την καταστρέψει τελείως με συνέπεια την απώλειά του.

Ακόμη, είναι πιθανό επίσης οι ρίζες του έγκλειστου φρονιμίτη να πιέζουν το κάτω γναθικό νεύρο και να φέρουν διάχυτο πόνο στην περιοχή.
Επίσης, ένας έγκλειστος φρονιμίτης μπορεί να ασκήσει πίεση και να στραβώσει όλα τα υπόλοιπα δόντια, ως και τα μπροστινά.
Για αυτό το λόγο οι περισσότεροι ορθοδοντικοί συστήνουν την εξαγωγή των έγκλειστων φρονιμιτών στα παιδιά και τους εφήβους μετά το τέλος ή πριν την έναρξη της ορθοδοντικής θεραπείας (σε ηλικία 14-18 ετών).
Σε σπάνιες περιπτώσεις έχουμε δημιουργία κύστεων από το οδοντοθυλάκιο και καταστροφή τμήματος της γνάθου.
Η αντιμετώπιση της εμφάνισης ενός ημιέγκλειστου ή έγκλειστου φρονιμίτη
Αξίζει να σημειώσουμε πως αν ο φρονιμίτης έχει εμφανιστεί και «έρχεται» με σωστή κατεύθυνση, τότε μια αποκάλυψη της μύλης από τον οδοντίατρο θα βοηθήσει σημαντικά στην πλήρη ανατολή του.
Στην περίπτωση, όμως, που «έρχεται» με γωνία ή είναι εγκλωβισμένος στο οστό της γνάθου (έγκλειστος), πρέπει να αφαιρεθεί χειρουργικά.